Diş Telleri ve Yaşam
Diş Telleri Hayatınızı Ne Kadar Değiştirir?
Artık ortodontik tedavide olduğunuza göre bundan sonra ne olacağını bilmek önemlidir. Braketlerden sonra sizi neler bekliyor ? Dikkat etmeniz gerekenler…Hangi yiyeceklerden uzak durmalısınız ?
Braketleriniz takıldıktan sonra aşağıdaki durumlarla karşılaşabilirsiniz!
Genel Ağrı
Diş telleriniz ilk takıldığında ağzınızda genel bir ağrı ve rahatsızlık hissedebilirsiniz ve dişler üç ila beş gün boyunca ısırma baskılarına karşı hassas olabilir. Bu dönemde lütfen yumuşak bir diyete sadık kalın! Tahriş olmuş diş etleri ve diğer ağrılı noktalar, ağzınızı ılık tuzlu su gargarasıyla çalkalayarak giderilebilir. (Bir çay kaşığı tuzu sekiz ons ılık suda eritin ve ağzınızı kuvvetlice çalkalayın) KENACORT-A Orabase Pomad’in etkilenen bölgeye yerleştirilmesi de rahatsızlığın
giderilmesine yardımcı olabilir.(eczanede bulabilirsiniz)Hassasiyet şiddetliyse, Asetaminofen (Tylenol, Parol) veya baş ağrısı veya benzeri ağrı için normalde ne alıyorsanız onu alın. Aspirin, İbuprofen (Motrin, Advil) ve Naproksen Sodyum (Naprosyn, Anaprox) aslında diş hareketini yavaşlatır, bu nedenle diş teli takarken bunların sık kullanılması önerilmez. Dudaklar, yanaklar ve dil bir ila iki hafta boyunca tahriş olabilir. Bunu azaltmak için diş tellerinin üzerine balmumu sürebilirsiniz. Size nasıl yapılacağını göstereceğiz!
Dişlerde Sallanma Hissi
Tedavi boyunca bu beklenmelidir. Merak etmeyin! Bu normal bır durum. Dişlerin hareket edebilmesi için önce gevşemesi gerekir. Dişler yeniden düzeltilmiş yeni konumlarında sağlam bir şekilde sabitlenecektir.
Dişetlerinde şişlik ve kanama
Dişetlerinizde şişlikler, kırmızılaşma ve özellikle ağız bakımı sırasında dişetlerinizde kanamalar olması dişeti iltihabı(Gingivitis)’nın bir göstergesidir. Bu diş etleriniz için normal olmayan bir durumdur. Bu ortodonti ağız bakım kurallarına riayet etmeyen bir çok hastada karşılaştığımız bir durumdur. Ne yazık ki braketler ve teller yeme içmeden sonra besinler için fazladan tutucu alanlar oluşturuyor ve ağız bakımını zorlaştırıyorlar. Ortodontik tedavinizin başarılı bir şekilde devam edebilmesi ve hayal ettiğiniz güzel bir gülümsemeye sahip olabilmeniz için, lütfen size anlatılan ağız bakım kurallarına uyun!
Dişlerde Çürük ve Lekeler
Ortodontik tedavi sırasında ağız bakımına yeterince özen gösterilmemesi sonucu dişlerinizde çürükler, hatta bu çürükler ilerlediğinde diş kayıpları ve diş minelerinde kalıcı lekeler(white spot lezyon) görülebilir. Unutmayın! Ortodontik tedavi ve tedavide kullanılan teller dişleri kendi başlarına çürütmezler, sadece besin birikimini artırdıklarından dişler yeteri kadar fırçalanmadığında çürük oluşumu için müsait bir ortam oluştururlar. Ağız bakım kurallarına uyulmadığında diş çürüğü ve dişeti iltihabı gibi Diş ve Dişeti hastalıkları oluşma ihtimalinin yükseldiğini unutmayın! Bu gibi durumlarda Ortodontistiniz sizi Diş hekiminize ya da diğer uzmanlara gönderme ihtiyacı duyabilir ve tedavi süreniz uzayabilir.
Dişler arasında boşluk
Dişleriniz tellerin etkisiyle normal pozüsyonlarına hareket ederken, diş çekimli vakalarda dişler hareket ederken ya da üstçenede bir genişletme yapılıyorsa(ön dişler arasında), dişler arasında boşluklar görebilirsiniz .(Tedavi sonunda hiç boşluk kalmaz).
Konuşma ve yutkunma bozukluğu
Özellikle dilin hareket bölgesinde kullanılan bazı teller(Dil önleyici, nance apareyi, sabit genişletme vidaları) ve şeffaf plaklar ilk günlerde konuşmayı olumsuz etkileyebilir. Hızlı üst çene genişletmesi esnasında vidalar yukunma güçlüğü yapabilir. Bu durum dilin bölgeye uyum sağlamasıyla ortadan kalkar
Braketleriniz takıldıktan sonra bazı yiyeceklere dikkat etmelisiniz!
Diş teli takmak, yumuşak yiyeceklerden oluşan yumuşak bir diyet yemek anlamına gelmez. Ancak bazı kısıtlamalar ve önlemler braketlerin ve tellerin zarar görmesini önleyecektir. Diş teli takarken yenilmesi ve kaçınılması gereken yiyeceklerle ilgili bu yönergeleri takip ederek hastalar, ortodontistlerine acil ziyaretlerden kaçınacak ve diş telleri çıktıktan sonra güzel bir gülümsemeye sahip olacaklardır. Bu yönergeler, şeffaf seramik, metal diş telleri ve Damon diş tellerini içeren, kendinden bağlanan diş telleri de dahil olmak üzere tüm diş teli türleri için geçerlidir. Invisalign şeffaf plaklar yemek yerken ve dişlerini fırçalarken çıkarılabildiği için Invisalign hastalarının herhangi bir özel beslenme kurallarına uyması gerekmez. OE Ortodonti olarak hastalarımızın diş tellerini takarken çeşitli yiyeceklerin tadını çıkarmasını istiyoruz. Her ne kadar bazı yiyecekler diş teli takıldığında yasak olsa da, diğer yiyeceklerin çoğu doğru şekilde hazırlanırsa yenilebilir.
Diş teli kullanırken kaçınılması gereken yiyecekler
Diş teli takarken üç ana yiyecek kategorisinden kaçınılmalıdır: Sert yiyecekler, yapışkan yiyecekler ve çiğneme gerektiren yiyecekler. Aşağıda her yiyecek türüne örnekler, nasıl sorunlara yol açabileceği ve bazı hazırlama ipuçları verilmiştir.
Sert Gıdalar
Sert yiyecekler ortodontistlerin kabusudur. Isırmaları çok fazla kuvvet gerektirdiğinden, tek bir ısırık braketi çatlatabilir veya yerinden çıkarabilir, bir teli bükebilir veya kırılabilir ve hatta bir dişi kırabilir. Diş teli takarken aşağıdaki sert yiyecekler yasaktır.
Buz: İçeceklerdeki buz ne kadar hoş olsa da, buzu ısırmayın veya çiğnemeyin! Buzun ısırılması ve çiğnenmesi diş tellerinin hasar görmesinin en yaygın nedenlerinden biridir.
Sert şekerler ve lolipoplar: Hastalar bu tür nesneleri ısırmadan emebileceklerini hissedebilseler de, ısırma veya çiğneme isteği (özellikle genç hastalar için) çok güçlü olabilir ve tellerde kırılmalara neden olabilir.
Sert meyveler/sebzeler (çiğ havuç, elma, armut gibi): Ancak bu ürünler uygun şekilde hazırlandığında yenilebilir. Örneğin havuçları yumuşayana kadar buharda pişirin veya arka dişlerle çiğnenebilmeleri için elmaları dilimler halinde kesin.
Sert kabuklu kuru yemişler ve çekirdekler(Fıstık gibi sert kabuklu yemişler içeren şekerler dahil).
Kalın cipsler veya sert krakerler
Patlamış mısır (özellikle patlamamış mısır taneleri). Çekirdekler tamamen patlamış gibi görünse de, patlamış mısırın ortasında genellikle diş tellerine zarar verebilecek sert parçalar bulunur.
Koçanda kaynatılmış mısır: Sadece mısırı koçanından kesip ayrı olarak yiyebilirsiniz.
Yenilmeyecek sert nesneler(kalem kapakları, kurşun kalemler ve tırnaklar gibi): Tırnaklarınızı ısırmak veya kalem kapağını çiğnemek, kırılması zor bir alışkanlıksa,
caydırıcı olarak acı tada sahip bir sprey kullanın.
Yapışkan Gıdalar
Yapışkan yiyecekler diş telleri için zararlıdır. Braketleri ve üzerindekileri gevşetebilir, telleri bükebilir veya kırabilirler ve kolayca braketlere takılabilirler; bu da temizliği bir kabus haline getirebilir. Aşağıdaki yapışkan yiyecekler diş teli takarken yasaktır.
- Karamel ve jelatin şekerlemeler
- Sakızlar: Nefesinizi tazelemek için sakız kullanıyorsanız alternatif olarak çözünebilen ağız bakım bantları veya nefes spreyleri kullanmayı düşünün.
- Yapışkan veya sakızlı şeker veya şeker çubukları (sakızlı ayıcıklar veya karamel içeren şeker çubukları gibi).
- Kurutulmuş meyveler veya meyve ruloları.
Tatlıya düşkünseniz dondurma, dondurulmuş yoğurt, milkshake, smoothie, protein shake, Jell-O veya puding gibi alternatifleri düşünün.
Çiğneneme gerektiren yiyecekler
Çok fazla çiğnemeyi gerektiren çiğnenebilir yiyecekler, diş tellerine şaşırtıcı derecede zarar verebilir; telleri ve braketleri kolayca gevşetebilir. Ayrıca bu tür gıdalar temizlenmesi zor olan braket ve tellere kolaylıkla sıkışabilmektedir. Bu yiyeceklerin bir kısmı yumuşak gibi görünse de diş teli takan kişilerde her türlü soruna yol açabilir ve hastanın diş teli takma süresini uzatabilir. Diş teli takarken aşağıdaki çiğneme gerektiren yiyecekler yasaktır.
- Kalın ve çiğnenebilir ekmek (pizza kabuğu ve simit gibi).
- Lifli (ipliksi) etler (biftek gibi) ve kemikli etler (tavuk kanadı ve hindi budu gibi).
- Çiğnenen şekerler
- Atıştırmalıklar.
- Çiğnenen şekerler
Braketlerinizle Yiyebileceğiniz Yiyecekler:
- Sebzeler – Fasulye, Patates Püresi, Buharda Pişirilmiş Ispanak
- Meyveler – Meyve Suyu, Muz, Ananas, Elma Sosu
- İkramlar – Milkshake, Dondurma, Fındıksız, Yumuşak Kek, Jöle
- Süt Ürünleri – Puding, Süt Bazlı İçecekler, Yumuşak Peynir, Sağlayın
- Ekmekler – Krepler, Fındıksız Muffinler, Yumuşak Tortillalar
- Tahıllar – Yumuşak Pişmiş Pirinç, Makarna, Makarna
- Etler/Kümes Hayvanları – Öğle Yemeği Etleri, Yumuşak Pişmiş Tavuk, Köfte
- Deniz Ürünleri – Somon, Ton Balığı, Poke, Yengeç Kekleri
Genel olarak, yiyecek ne kadar yumuşaksa diş teli için o kadar iyidir. Amaç, yiyeceklerin braketlere/tellere zarar vermesini veya çekmesini ve braketlere sıkışmasını önlemektir. Neyse ki, tüm ana besin gruplarından yiyecekleri güvenli olacak şekilde hazırlamanın çok çeşitli yolları vardır. İşte diş telleri varken yemeniz ve kaçınmanız gereken bazı ek yiyecekler.
Meyveler: Daha önce de belirttiğimiz gibi sert meyvelerin (elma gibi) ısırılması diş tellerine zarar verebilir. Ancak elmaları dilimler halinde kesmek veya şekersiz elma püresini tercih etmek iyi alternatiflerdir. Daha sert bir meyveyi yemek için onu daha küçük parçalara bölün ve arka dişlerinizle çiğneyin. Daha yumuşak meyveler (yaban mersini, ahududu, böğürtlen ve muz gibi) harika alternatiflerdir. En sevdiğiniz meyvelerin (ve sebzelerin) tadını çıkarmanın bir başka yolu da onları bir smoothie’ye karıştırmaktır.
Sebzeler: Sert olan çiğ sebzeleri (havuç, karnabahar ve brokoli gibi) diş teli ile yemek zor olabilir. Bunları ısırmak kolayca bir braketi yerinden çıkarabilir veya bir teli gevşetebilir. En iyi seçenek onları daha yumuşak ve yemesi daha güvenli hale getirmek için buharda pişirmek, kaynatmak veya kızartmaktır. Eğer çiğ sebzeler tek seçenekse, onları arka dişlerle çiğnenebilecek kadar küçük, ısırık büyüklüğünde parçalar halinde kesin. Bazı harika sebze seçenekleri arasında patates püresi, fasulye, buharda pişirilmiş ıspanak ve çorbalar yer alır.
Et: Diş teli takan kişiler, arka dişleriyle çiğnenebilecek kadar küçük parçalar halinde kesilmiş, yağsız, yumuşak et parçalarını tercih etmelidir. Daha sert ve lifli et parçaları diş tellerine ve dişlere sıkışabilir ve çıkarılması zorlaşabilir. Ayrıca ekstra çiğneme, azı dişlerinin etrafındaki bantları (varsa) gevşetebilir. Kemikten et yemek de tehlikeli olabilir, çünkü kemiğin yakınında ki eti ısırmak veya ovalamak kolaylıkla braketi çıkarılabilir veya hasara neden olabilir. Diş teli dostu seçenekler arasında yumurta, balık, tavuk, köfte, köfte, şarküteri eti ve yağsız dana eti veya yer alır.
Fındık ve Çekirdekler: Kabuklu yemişler ve tohumlar sert ve küçüktür; telleri bükebilen/hareket ettirebilen veya braketlerin içine ve çevresine kolayca takılabilen iki özellik. Bütün fındık ve tohumlardan tamamen kaçınılmalıdır. Bunun yerine alternatif olarak fıstık veya badem ezmesi gibi fındık ezmesini seçin.
Seramik Braketler İçin Ek bir Kısıtlama
Seramikten yapılmış braketleri olan hastaların (şeffaf Damon braketleri gibi) dikkate alınması gereken başka bir kısıtlama daha vardır. Şeffaf diş tellerinin malzemesi leke yapabilir ve bazı yiyecekler durumu daha da kötüleştirir. Bu nedenle asit oranı yüksek yiyeceklerden (limon, limon, soda gibi) ve kolayca lekelenebilecek yiyeceklerden (köri, domates, kahve, hardal, kırmızı şarap, pancar, nar suyu) kaçının. Genel kural, dili lekeleyebiliyorsa şeffaf seramik braketlerin rengini bozabileceğidir.